Phân tích

Tại sao ngày càng nhiều trường học được xây dựng theo tiêu chuẩn công trình xanh?

GIỚI THIỆU CHUNG

Trường học được xem như là mái nhà thứ hai của mỗi người trong suốt quãng thời gian cắp sách đến trường. Vì vậy mà chất lượng cơ sở vật chất của ngôi trường là điều các phụ huynh đặc biệt quan tâm với mong muốn con em mình có môi trường học tập khang trang lành mạnh lý tưởng cho việc tiếp thu kiến thức. Thấu hiểu nỗi băn khoăn đó, ngày càng có nhiều dự án trường học được đầu tư xây dựng theo hướng công trình “xanh”. Việc này không chỉ tăng thẩm mỹ, tiết kiệm chi phí trong thời gian dài nhờ cải thiện chất lượng không khí, giảm tiêu thụ năng lượng,… mà còn giúp nâng cao sức khỏe thể chất và sức khỏe tinh thần của học sinh, cải thiện thành tích học tập trong lớp. Bài viết sau đây sẽ đi phân tích sâu hơn những lợi ích mà trường học xanh có thể mang lại.

 

 “TRƯỜNG HỌC XANH” LÀ GÌ?

Công trình xanh là một khái niệm chung chỉ những nỗ lực trong việc thay đổi nhiều yếu tố khác nhau trong xây dựng, góp phần cải thiện không gian sinh hoạt theo hướng tiện nghi hiện đại nhưng giảm thiểu tối đa ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường.[1] Những thay đổi trên có thể kể đến như việc lựa chọn vật liệu xây dựng, thiết kế hiệu quả, ứng dụng các thiết bị hiện đại trong việc theo dõi và giảm mức độ sử dụng năng lượng. Ở khía cạnh trường học, hệ thống chiếu sáng tự nhiên, chất lượng không khí, khuôn viên trường học,… là một số vấn đề được quan tâm.

Ở Mỹ, những dự án trường học xanh bắt đầu nổi lên từ những năm 2002-2003. Khi đó, ngôi trường được xây dựng theo hướng bền vững với đồng cỏ, vườn bướm và hệ thống lọc nước thải tự nhiên ở trường Willow School, New Jersey, Mỹ được xem như một sự “khác thường” trước con mắt của dư luận lúc bấy giờ. Tuy nhiên, theo như người thành lập ngôi trường phát biểu trong một tài liệu, tại thời điểm hiện tại người ta “không thể đến một công ty kiến trúc mà nhân viên không có chứng chỉ LEED hoặc không có bất kì ý tưởng gì về thiết kế xanh và bền vững.”[2]  Chứng chỉ LEED, viết tắt của Leadership in Energy and Environmental Design, là một chương trình chứng nhận công trình xanh được phát triển bởi Hội Đồng Công Trình Xanh Hoa Kì (USGBBC). Điều này càng cho thấy tiềm năng phát triển và lan tỏa của các dự án theo đuổi yếu tố bền vững. Từ những dự án đầu tiên, đến tháng 7 năm 2010 đã có 300 dự án được cấp chứng nhận LEED từ USGBC và hơn 1700 dự án đang trong danh sách thẩm định xét duyệt [2]. Có thể nói đây là sự chuyển dịch mạnh mẽ của xu hướng xây dựng trường học hiện đại.

Tại Việt Nam, ngày càng nhiều trường học cũng đã và đang được nghiên cứu để thiết kế, xây dựng theo các tiêu chuẩn công trình xanh được quốc tế công nhận rộng rãi, như LEED và LOTUS. Có thể kể đến một số dự án đạt Chứng nhận LOTUS gần đây như các trường thuộc hệ thống Trường Mầm non Quốc tế Worldkids, trường Quốc tế Liên cấp Concordia Hà Nội, trường học Liên cấp Genesis Hà Nội, trường Quốc tế Anh BIS TP Hồ Chí Minh, bên cạnh nhiều dự án khác đang trong quá trình thiết kế và xây dựng.

Hình 1: Trường Liên cấp Genesis tại Hà Nội đạt chứng nhận Công trình xanh LOTUS Gold

Ba điểm cộng lớn của các dự án trường học xanh là hệ thống chiếu sáng tự nhiên, kiểm soát chất lượng không khí trong trường học, và tiết kiệm chi phí vận hành về lâu dài.

 

CHẤT LƯỢNG CHIẾU SÁNG

Hệ thống chiếu sáng trong một công trình là một trong những yếu tố quan trọng nhất ảnh hưởng trực tiếp đến người sử dụng. Trước đây, hệ thống đèn điện được lắp đặt dựa theo nhu cầu và mức độ sử dụng của con người, phần lớn chú trọng đến sự tiện lợi trong việc sử dụng. Tuy nhiên khi mà những khái niệm về tiết kiệm năng lượng và bảo vệ môi trường được phổ biến rộng rãi thì ánh sáng tự nhiên lại một lần nữa nhận được nhiều sự quan tâm.[3] Các công trình được khuyến khích tận dụng ánh sáng mặt trời cho nhu cầu sử dụng trong khi đèn điện chỉ nên sử dụng khi ánh sáng tự nhiên không đủ mạnh.

Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng ánh sáng mặt trời có thể đem lại một loạt các lợi ích như giúp cải thiện tâm trạng, tăng khả năng tập trung và khả năng tư duy, tăng cường sự tỉnh táo lúc ban ngày, nâng cao chất lượng giấc ngủ và cải thiện sức khỏe thể chất [4]. Đây đều là những yếu tố cực kì cần thiết giúp học sinh duy trì đầy đủ sức khỏe thể chất lẫn tinh thần để hoàn thành việc học trong trường một cách hiệu quả. Vì vậy các dự án trường học có thể đem lại nhiều hỗ trợ hơn cho học sinh hơn nếu như biết tận dụng nguồn sáng tự nhiên này.

Một nghiên cứu ở Canada của Micheal Nicklas và Gary Bailey đã theo dõi kết quả học tập của một nhóm học sinh trước và sau khi chuyển đến học ngôi trường có nhiều ánh sáng mặt trời. Sau đó họ so sánh kết quả này với kết quả của các học sinh khác trong quận ở cùng thời điểm, cũng như so sánh kết quả này với một nhóm học sinh khác được chuyển đến ngôi trường khác thiếu thốn ánh sáng tự nhiên [7]. Kết quả của cuộc nghiên cứu đã chỉ ra rằng thành tích của học sinh trong trường có nhiều ánh sáng cao hơn 5% so với trung bình toàn quận sau 1 năm học. Và khi học hết năm thứ 2 thì kết quả kiểm tra của nhóm học sinh này tăng 14% so với trung bình của quận đó. Ngược lại, những học sinh ở ngôi trường thiếu sáng tự nhiên lại có thành tích ghi nhận thấp hơn mức trung bình quận [7]. Điều đó cho thấy được ánh sáng mặt trời đóng một phần vô cùng quan trọng trong quá trình tiếp thu kiến thức của học sinh.

Hình 2: Trường Quốc tế Liên cấp Concordia được thiết kế với nhiều không gian được chiếu sáng tự nhiên (Nguồn: concordiahanoi.org)

 

CHẤT LƯỢNG KHÔNG KHÍ

Chất lượng không khí trong nhà là một vấn đề rất cần được quan tâm. Cơ quan Bảo vệ Môi trường Hoa Kì (the U.S. Environmental Protection Agency) đã thống kê rằng một nửa trường học ở Mỹ đang phải đối mặt với các vấn đề môi trường như ô nhiễm không khí trong nhà, ảnh hưởng của hóa chất độc hại, thuốc trừ sâu, nấm mốc, chì trong sơn và nước uống [2]. Những điều này có thể dẫn đến mắc các bệnh hen suyễn, ung thư ở trẻ em, và ảnh hưởng đến khả năng học tập của trẻ [2]. Một cuộc khảo sát 350 y tá của Hiệp hội Y tá Trường học Quốc gia (the National Association of School Nurses) ở Mỹ năm 2011 đã cho thấy 40% người được khảo sát cho biết rằng họ biết ít nhất một trẻ em hay nhân viên y tá khác bị ảnh hưởng bởi ô nhiễm không khí trong trường học. Qua đó cho thấy việc nâng cao chất lượng không khí ở trường học là việc làm vô cùng cần thiết [2].

Hiệu quả của trường học xanh trong việc cải thiện không khí ở trường học đã được ghi nhận qua một số nghiên cứu. Theo một số liệu ở Mỹ, tất cả học sinh nước này phải nghỉ học tổng cộng 14 triệu ngày trong một năm do hen suyễn [6]. Tuy nhiên, nếu các công trình trường học xanh có thể kiểm soát các yếu tố liên quan đến môi trường trong trường học như khí CO2, khói bụi, phấn hoa, số ca hen suyễn có thể giảm 65% ở cấp bậc tiểu học [6]. Một nghiên cứu khác cũng cho thấy việc nghỉ học của học sinh đã giảm 15% sau khi trường đạt tiêu chuẩn trường học xanh [6]. Ngoài ra, cải thiện chất lượng không khí, trường học xanh còn giúp học sinh nâng cao sức khỏe và có biểu hiện tốt hơn trong học tập bởi hệ thống thông gió được nâng cấp có thể ngăn chặn được các khí độc hại [6]. Bên cạnh đó, các giáo viên cũng hài lòng với không khí ở trường học xanh hơn trường học thông thường.

Hình 3: Khuôn viên Trường Quốc tế Liên cấp Concordia Hà Nội, đạt chứng nhận Công trình xanh LEED và LOTUS (nguồn: ndc.vn)

TIẾT KIỆM CHI PHÍ

Vậy chi phí xây dựng công trình trường học xanh có cao hơn những trường học thông thường hay không? Ông Hoàng Mạnh Nguyên, Viện trưởng Viện nghiên cứu và phát triển Đô thị Xanh Việt Nam cho hay: “Thực tế thì chi phí này tăng thêm khá nhỏ, không như chúng ta tưởng tượng nếu chúng ta áp dụng đồng bộ mọi giảm pháp ngay từ đầu” [4]. Theo thống kê, chi phí xây dựng một trường học xanh sẽ cao hơn 2% so với chi phí xây dựng một trường học thông thường. Tuy nhiên, trường học xanh có thể tiết kiệm trung bình 33% năng lượng và 32% lượng nước sử dụng so các trường bình thường. Ở Mỹ, nếu quy ước tuổi thọ của một trường học là 42 năm thì các trường học xanh có thể tiết kiệm được $100,000 chi phí vận hành, tương đương với việc thuê thêm ít nhất 1 giáo viên, mua 200 cái máy tính mới, hoặc là mua 5000 cuốn sách giáo khoa [6].

 

TRƯỜNG HỌC “XANH” Ở VIỆT NAM

Ở Việt Nam, đã có một số dự án trường học được xây dựng theo mô hình bền vững này. Một trong số đó là dự án trường mầm non Green World Pou Chen với khoảng 500 em đang theo học (từ 3-5 tuổi). Ngôi trường này được xây dựng theo các phong cách thiết kế thụ động, với tất cả phòng học và các khu vực sinh hoạt chung được áp dụng hệ thống thông gió, chiếu sáng tự nhiên và đặc biệt 100% diện tích sử dụng bên trong có tầm nhìn ra bên ngoài [5]. Cùng với các yếu tố và ứng dụng khác, trường mầm non Green World Pou Chen đã giảm được 40% năng lượng tiêu thụ và 40% lượng nước sử dụng. Đây là những con số đáng khích lệ trong việc hướng tới một môi trường học tập bền vững, thân thiện.

Hình 4: Trường học xanh Pou Chen (đạt LOTUS Silver) vận dụng làm mát và thông gió tự nhiên (nguồn: laodong.vn)

LỜI KẾT

“Muốn có con người xanh, phải có đô thị xanh” [4] , mà trường học – nơi ươm mầm cho các thế hệ trẻ tương lai – chính là một mảnh ghép vô cùng quan trọng trong bức tranh đô thị đó. Vì vậy, theo đuổi mô hình trường học bền vững là xu hướng cần thiết để tiến gần hơn với lối sống dung hòa, không tổn thương môi trường. Bên cạnh đó, “công trình xanh trước hết là nhờ giải pháp tự nhiên, sau đó mới đến giải pháp công nghệ”[4]. Quả thực vậy, những lợi ích to lớn của việc tận dụng lợi thế tự nhiên như ánh sáng, thông khí…đã cho thấy hiệu quả giúp học sinh học tập tốt hơn đồng thời tiết kiệm một phần lớn chi phí sử dụng năng lượng.

 

Nguyễn Ngọc Hồng Linh

VGBC Technical Team

THAM KHẢO

  1. Creating “Sustainability Natives”: Schools Build Green [Internet]. Edutopia. 2008. Available from: https://www.edutopia.org/green-school-buildings#:~:text=In%20educational%20buildings%2C%20green%20builders,reason%20for%20absenteeism)%20and%20students
  1. The Benefits of Green Schools [Internet]. www.nar.realtor. 2014. Available from: https://www.nar.realtor/articles/the-benefits-of-green-schools
  1. Shishegar N, Boubekri M. Natural light and productivity: Analyzing the impacts of daylighting on students’ and workers’ health and alertness. InProceedings of the International Conference on “Health, Biological and Life Science”(HBLS-16), Istanbul, Turkey 2016 Apr (pp. 18-19).
  2. Trường học xanh – Mô hình giáo dục về cuộc sống bền vững [Internet]. http://congtrinhxanhvietnam.vn. Available from: http://congtrinhxanhvietnam.vn/truong-hoc-xanh-mo-hinh-giao-duc-ve-cuoc-song-ben-vung-20200611102512289.html
  3. [Internet]. Available from: http://vgbc.vn/lotus-case-study-002-truong-mam-non-the-gioi-xanh-pou-chen/
  4. [Internet]. Bigschooladventure.com. 2017. Available from: http://www.bigschooladventure.com/pdf/THE_BENEFITS_OF_GREEN_SCHOOLS_SEPTEMBER_2017.pdf
  5. Hathaway WE. A Study into the Effects of Light on Children of Elementary School-Age–A Case of Daylight Robbery. 1992 Feb.

Sự kiện sắp tới

Những sự kiện sắp tới được tổ chức bởi VGBC và các đối tác.

Xem thêm